Ciemiernik (łac. Helleborus) to nietypowa roślina ogrodowa, która najbardziej atrakcyjne prezentuje się w miesiącach zimowych. Swoimi kwiatami zdobi zimowy ogród właśnie wtedy kiedy inne byliny przeszły w stan spoczynku.
Helleborusy jeszcze kilka lat temu nie były aż tak bardzo popularne jak dziś. Moda na nie przybyła do Polski z Niemiec. W tamtejszych domach ciemierniki stanowią ozdobę nie tylko tarasów, ogrodów, ale również mieszkań. Mieszkańcy Niemieckich miast i miasteczek uważają tę roślinę za równie ważną jak bożonarodzeniowe drzewko choinkowe czy doniczkową poinsecję.
Róża Bożego Narodzenia. Skąd nazwa?
Ciemierniki potocznie nazywane są różami Bożego Narodzenia. Okres kwitnienia tej rośliny przypada właśnie na grudniowe święta. Najwcześniejsze Helleborusy zakwitają już w listopadzie, a na nieco późniejsze odmiany musimy poczekać do marca. Najbardziej popularną odmianą, która pojawia się w kwiaciarniach, centrach i sklepach ogrodniczych jest Helleborus Niger o śnieżnobiałych kwiatach. Jest jednym z najwcześniejszych i właśnie ze względu na termin kwitnienia nazywany jest Różą Bożego Narodzenia.
Ciemierniki w naturze
W Polsce w naturalnych warunkach ciemierniki spotkać możemy tylko i wyłącznie na południu. Stanowisko ciemiernika czerwonawego znajdziemy odwiedzając w marcu, kwietniu Bieszczady. Z kolei łany ciemiernika zielonego odnaleźć możemy w Dolinie Ochotnicy w zachodniej części gór Kaczawskich i w Sudetach.
Jakie ciemierniki warto uprawiać w naszych ogrodach?
Miłośników roślin nie trzeba zachęcać do uprawy ciemierników w ogrodzie. Posadzone w zacisznym miejscu będą zdobiły rabaty przez całą zimę. Byliny te właśnie ze względu za nietypowy termin kwitnienia wprowadzą do ogrodu dodatkowe życie, a smutnym, zimowym, uśpionym rabatą dodadzą koloru. Jednak nie wszystkie odmiany zakwitają na początku zimy. Na niektóre trzeba poczekać na nadejście wiosny.
W jakich miesiącach kwitną poszczególne gatunki?
- Helleborus Niger zakwita już w listopadzie i kwietnie do kwietnia
- Ciemiernik wschodni (Orientalis) kwitnienie od listopada do czerwca
- Ciemiernik cuchnący kwitnienie od grudnia do marca
- Ciemiernik korsykański kwitnienie od lutego do czerwca
- Ciemiernik czerwonawy (purpurowy) kwitnienie od lutego do czerwca
- Ciemiernik zielony kwitnienie od marca do czerwca
- Ciemiernik niebieskawy kwitnienie od marca do maja
- Ciemiernik ogrodowy (hybridus) od listopada do kwietnia
Ważna wskazówka!
Kupując ciemierniki warto wybierać odmiany, które kwitną najwcześniej oraz te, które zakwitają nieco później. Stworzyć tym samym rabaty kwitnące przez ponad pół roku.
Z centrum ogrodniczego do ogrodu
Helleborusy od listopada po grudzień i styczeń możemy zakupić w dobrych centrach ogrodniczych. Bywa i tak, że dostępne są w hipermarketach po bardzo przystępnych cenach. Skuszeni obfitością kwiatów bardzo często kupujemy rośliny nie zastanawiając się jakie potrzeby ma dana roślina. Bywa i tak, że po posadzeniu na miejsce po kilku dniach nam więdnie i w konsekwencji zamiera. Zwykle dzieje się tak kiedy kupujemy rośliny sadząc je zaraz po zakupie do ogrodu. Jeśli temperatury są dodatnie nie będzie z nimi problemu, ale problem zaczyna się wówczas kiedy nocą temperatura spada poniżej zera.
Kupując rośliny pamiętajmy, że przyjechały one do sklepu z ciepłych szklarni, ogrzewanych tuneli. Chcąc cieszyć się nimi dłużej hartujmy je. Co to znaczy? Zaraz po zakupie przenieśmy rośliny do chłodnego pomieszczenia lub kiedy temperatura jest mocno na plusie wystawmy ale na kilka godzin na dwór. Nie sadźmy do gleby od razu. Poczekajmy kilka dni. Na noc koniecznie rośliny chowajmy do nieogrzewanego pomieszczenia. Nie zostawiajmy na parapetach, pod którymi mamy kaloryfer. Ciemierniki nie lubią ciepła, kochają chłód. Nie są roślinami pokojowymi, nie utrzymają się we wnętrzu.
Wymagania. Jak pielęgnować ciemierniki w ogrodzie?
Ciemierniki nie są trudne w uprawie, ale sadząc je w ogrodzie powinniśmy zagwarantować im dobre stanowisko, czyli miejsce, podłożę, a w późniejszych etapach uprawy odpowiednie nawożenie.
Stanowisko
Ciemierniki nie lubią przesadzania ze względu ma bardzo kruchy i wrażliwy na wszelkie uszkodzenia system korzeniowy. Istotną rzeczą jest abyśmy dobrze przemyśleli miejsce, w którym go posadzimy. Sadząc zawsze kierujmy się zasadą, gdzie dana roślina występuje w naturze i stwórzmy jej podobne miejsce. W naturze porastają górskie lasy. Lubią miejsca osłonięte od wiatru. Najlepiej będą się czuły pod drzewami i krzewami, które dadzą im naturalną osłonę także przed palącym, letnim słońcem, którego ciemierniki nie lubią. Posadźmy je w miejscach zacienionych, a najlepiej w półcieniu.
Podłoże
Gleba do uprawy tych przepięknych, zimowych roślin powinna być lekka, żyzna, przepuszczalna z domieszką wapna. Wykopmy zatem dołek pod roślinę i wsypmy do niego uniwersalną czarną ziemię. Następnie dodajmy garść wapna lub skorupki po ugotowanych jajkach. Skorupki muszą być mocno rozdrobnione, nie mogą być w całości. Im drobniejsze tym szybciej nam się rozpuszczą i uwolnią wapno, na którym tak bardzo nam zależy. Po posadzeniu gleba powinna być stale wilgotna dlatego w upalne lata podlewajmy minimum dwa razy dziennie nasze ciemierniki.
Nawożenie
Roślina jest bardzo potrzebuje witamin. Aby wyprodukowała nowe, zdrowe liście i kwiatowy powinna być odpowiednio nawożona przez niemal cały rok. Po dostarczeniu niezbędnych składników pokarmowych będzie cieszyła nasze oczy jeszcze większymi kwiatostanami. Najlepszym nawozem do uprawy ciemierników, ale innych bylin także są nawozy organiczne. Obornikiem nawozimy ciemierniki raz w roku. Najlepiej zrobić to jesienią wówczas pobudzimy wszystkie młode liście i pąki kwiatowe i damy dobry start roślinie na wiosnę.
Rozmnażanie
Ciemierniki nie lubią kiedy się je przesadza i dzieli. Bardzo często podczas tego zabiegu łamią się korzenie. Roślina tego nie lubi. Najlepiej jest rozmnażać z własnych nasion. Jak to zrobić? Ciemierniki kwitną od listopada do maja. Po kwitnieniu wszystkie odmiany zawiązują nasiona. Zazwyczaj dojrzałe są już pod koniec czerwca. Kiedy zobaczymy, że torebki z nasionami już pękają, a ze środka wydostają się czarne małe koraliki oznacza to, ze roślina zaraz rozrzuci. Nasionka zazwyczaj rozrzucane są wokół rośliny. Od momentu kiedy nasionko spadnie na ziemie do wypuszczenia pierwszych listków upłynie sporo czasu. Dlaczego? Ciemierniki potrzebują pół roku, aby mogły wydać nową roślinę. Muszą przejść proces stratyfikacji, czyli przemrożenia. Od wysiania do grudnia z nasionkiem nie będzie się nic działo. Będzie ono spokojnie czekało na nadejście przymrozków, które dopiero pod wpływem niskich, ujemnych temperatur pobudzi je do wypuszczenia nowej rośliny. I tak w marcu kiedy mrozy stopniowo odpuszczą będziemy mogli zaobserwować pojawiające się listeczka. Taka młoda siewka będzie potrzebowała 3-4 lat, by pojawiły się na niej pierwsze pąki kwiatowe. Polecam rozmnażanie ciemierników przez wysiewanie. Nie uszkadzamy w ten sposób rośliny, bo robimy to zupełnie bezdotykowo.
Pierwszy mróz. Na co zwrócić uwagę?
Kupując ciemierniki musimy uważać na ujemne temperatury. Jeśli w momencie zakupu temperatura na dworze jest ujemna powinniśmy wychodząc na dwór odpowiednio zabezpieczyć je papierem lub nakryć tkaniną. Ciemierniki mimo, że są zimowymi roślinami to ich kwiaty są mało odporne na kilkunastostopniowe przymrozki. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku, gdy mamy już te rośliny w ogrodzie. Bardzo często zdarza się, że jesień jest bardzo ciepła i większość ciemierników wypuściła już pąki kwiatowe. W takich przypadkach nie pozostaje nam nic innego jak okrywanie kwitnących roślin kiedy nadchodzą mrozy.
Nagłe spadki temperatury mogą trwale uszkodzić kwiatostan wówczas przed nocą okryjmy te rośliny dość grubą warstwą gałązek świerku. Okryjmy zarówno liście jak i kwiaty. Ważne żeby nie wystawały ponad gałązki. Pąki i kwiaty kiedy mamy mróz i nie ma śniegu zmarzną. Śnieg otuli roślinę i będzie jej nieco cieplej. Sam mróz zmrozi płatki i po jego ustaniu kwiaty zgniją.
Dobry sąsiad dla ciemierników
Roślin takich jak Helleborusy, które kwitną w miesiącach zimowych w szkółkach ogrodniczych jest na prawdę sporo. Często zapominamy o oczarach pośrednich, kalinie wonnej, jaśminie nagokwiatowym, wrzośccach, zimokwiacie one wszystkie równie wcześnie zakwitają jak nasze ciemierniki. Warto jest zatem sadzić je w grupach na jednej rabacie pamiętając o tym, że Helleborus toleruje miejsce zacienione. Wyższe krzewy, drzewa ozdobne będą dla niego dobrym sąsiadem. Warto jest również sadzić te zimowe byliny w grupach, po kilka odmian na jednej rabacie.
Przeczytaj również:
